Maakonderwijs maakt ook taalonderwijs

Ik kijk naar het gladde, stalen knopje naast de donkerrode deur van de toren. Het knopje ligt verzonken in een stalen plaat. Boven het knopje lees ik: Waag Society en eronder: Fablab Amsterdam.  Bovenin de deur zijn twee raampjes met tralies ervoor. Zeven grote zandstenen boven de deur vormen een boog. Op de middelste steen staat 1617 gebeiteld. Daarboven zie ik een rechthoekige, versierde gevelsteen. De versiering zit aan de randen.  Dan zie ik nog een nummer, nummer 4. dewaag

Ik zou met mijn kinderen uit de schakelklas, een speciale taalklas, bij deze prachtige deur van de Waag al veel projecten ‘leren om te maken’ kunnen ontwikkelen, daarvoor hoef ik niet eens met ze naar binnen. Bogen, gevelstenen, deurbellen, tralies, sloten, ronde torens, letters, cijfers en knoppen geven aan-kno(p)-pingspunten voor het maken en ontwerpen. Ook om taal te ontdekken en er creatief mee om te gaan.  De deurbel van de Waag zou een aanleiding zijn om een verhaal over eigen ervaringen te schrijven of te vertellen. Eigen ervaringen zijn altijd goed, niemand kan ze ontkrachten. Net als bij het maakonderwijs, het proces is goed, het is je eigen proces.  “Mijn oma woont tegenover mij. Haar deurbel zit heel hoog. Ik kan er alleen bij als ik op de steen ga staan die in haar tuin ligt. De steen is zwaar, maar ik leg hem altijd netjes terug”.

Hoe zou je nou een deurbel kunnen maken waar je zowel als kind als volwassene bij kan?  Hoe zou je die bel noemen?

Elk kind heeft wel een ervaring met knopjes. Waar zitten knopjes aan? Aan de televisie, de computer, het koffiezetapparaat, het bedlampje, je mobiel, het broodrooster, de piano, de mixer. En dan zijn er  nog knopjes als schakelaars: tuimelschakelaars, drukschakelaars, lichtschakelaars, tijdschakelaars, schuifschakelaars, draaischakelaars, snoerschakelaars en nog veel meer. Je hoort het woord: ‘schakel’ erin. Net als in het begrip: “schakelklas”, de naam van de klas waarin mijn kinderen zitten. Geen idee waarom het schakelklas heet. Het is voor mij een taalklas, het zijn kinderen uit groep 3 en 4 die ik één uur per dag uit de klas haal om ze intensief te begeleiden bij hun taal, interactief en vakoverstijgend. “Het heet een schakelklas”, zei een kind, “omdat we hier soms schaken.” Enfin een schakeling is een poort (de Waag is óók een poort) die stroom kan doorlaten of onderbreken. Je kunt op de knoppen drukken, ermee schuiven, mee tuimelen, mee draaien. Wat een woordenschatuitbreiding. Wat zou je nog meer met een knopje willen doen? Erop willen klikken?

Het is maakonderwijs en taalonderwijs en ontwerponderwijs. Maak/ontwerp een soort klikknopje en bedenk een naam.

Karton, mesjes, plakband, dopjes, plastic flesjes gebruiken we voor het maken. Kinderen leren dat maak- en ontwerpmateriaal dichtbij te vinden is. Thuis, op straat, op school is het kosteloos materiaal te vinden en wordt het waardevol. De kinderen zijn maker en uitvinder en leren spelenderwijs te ontwerpen, problemen te verhelderen, oplossingen te zoeken en zodoende taal te beluisteren, te spreken, te schrijven en te lezen.

PapertIk druk op de deurbel, het metalen knopje. Nu op dag drie begint het hier vertrouwd te voelen, de buurt, het torentje, de ruimtes, de mensen, de materialen en de machines. In de intercom zeg ik “Joke” en ik kan de deur met de zoemtoon openduwen. De brede stenen trap leidt naar de kamer met de machines. Aan de wanden in het trappenhuis hangen teksten als: The role of the teacher is to create the conditions for invention rather than provide ready-made knowledge.

Vier dagen lang van 10.00 tot 22.00 u. worden we hier geïnformeerd, geïnspireerd en gestimuleerd door de pioniers van het maakonderwijs. We mogen maken wat we altijd al hebben willen maken in de elektronicawerkplaats en met digitale machines zoals de lasersnijder, de 3D-printer, de grote en kleine freesmachine, de vinylsnijder en de borduurmachine. We krijgen lezingen, workshops en doen mee aan ‘challenges’. Wij, een groep van 40 leerkrachten uit het basis-, voorgezet- en vervolgonderwijs komen uit alle delen van het land. We maken met 12 spaghettistaafjes, een touwtje, plakband en een marshmallow in 20 minuten tijd een bouwwerk. We construeren in stilte en met ieder een eigen opdracht met legoblokjes een huis. We creëren een voertuig van tandenborstels, lollystokjes, een motortje, een paar draadjes, een batterij en een lijmpistool waarmee we een wedstrijd doen wie het verst kan komen. We luisteren naar 3 lezingen, waarin we geënthousiasmeerd worden voor het maakonderwijs. Tussen de bedrijven door zijn we bezig met ons proces voor het product dat we aan het eind gaan tonen. Zelf het maakonderwijs ondervindend en ondergaand.

Samen met mijn maat houd ik me bezig met het proces voor ons prototype/ product: communicerende vaten, die we hebben ontwikkeld n.a.v. ons kennismakingsspel. Gecoacht door veel enthousiaste begeleiders, die je op gang helpen en als je je omdraait weer vlug weg zijn, programmeren we verschillende digitale machines voor het 3D-printen van een dolfijn, het frezen van rondjes in hout en het borduren van een rups door de naaimachine. In de elektronicawerkplaats maken we kennis met de Arduino microcontroller en programmeren we met Scratch én een MakeyMakey een dompelaar. Ik formuleer met mijn maat een probleem, wissel oplossingen en ideeën uit, denk hardop over ‘wat er zou gebeuren als’, schets een ontwerp en leer nieuwe woorden en begrippen. Ik ben zowel met maak- als met taalontwikkeling bezig als we onze communicerende vaten uitvinden.

tmcBij de presentatie van de producten aan het eind van de 4daagse kijk ik mijn ogen uit. Onze communicerende vaten werken nog wonderlijker dan ik dacht.  Allerlei fascinerende beelden, geluiden en kleuren flitsen door het anatomisch theater van de Waag, daar waar ooit het chirurgijnsgilde onderzoek deed, toen al een broedplaats van innovatie.

Als ik die avond de oude torentrap afloop voelt het alsof ik lid ben van een speciaal gilde, van het maakgilde. En taal- en nu ook geschiedenisgilde of vakoverstijgend gilde.  De zware, rode deur valt achter me dicht. Nu mijn klas nog lid maken.

 

Joke de Hoogh, Schakelklasleerkracht en NT2 leerkracht,

Montessorischool De Regenboog, Amsterdam Zuidoost

3 reacties op “Maakonderwijs maakt ook taalonderwijs

  1. Wat een fijn stuk en wat een fijne, opmerkzame, taalgevoelige juf!
    Dankjewel voor je verhaal en veel plezier en mooi onderwijs met de kinderen in je “schakelklas”. Schrijf je later nog eens wat je er met je klas mee gaat doen?

Laat een antwoord achter aan Hester IJsseling Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.