Recensie #xmaslectures 1 2014

clpresZoals ik al eerder hier schreef heeft The Royal Institute besloten om dit jaar “Hack your home” als thema te nemen van de fameuze Christmas Lectures (zie hier). Maken en knutselen. Vanavond was de eerste van drie uitzendingen te zien op BBC four. Hieronder een kort verslag en recensie.

De eer om The Christmas Lectures van 2014 te verzorgen ligt bij Danielle Georges, hoogleraar te Manchester en zwanger, zoals ze zelf subtiel laat merken halverwege. Bijzonder goed gekozen. Ze is natuurlijk niet opgeleid als presentator maar de korte BBC cursus die ze moet hebben gehad, heeft vruchten afgeworpen. Ze presenteert zeer losjes en natuurlijk en doet allemaal moeilijke presentator-dingen als publieksparticipatie, live verbindingen en ingewikkelde proeven die makkelijk kunnen mislukken. Ik vermoed dat we haar vaker gaan zien op TV. Graag!

De show van een uur in de prachtige zaal van The Royal Institute begint met het schrijven met licht op lichtgevoelig materiaal. Eerst op het nooduitgangbordje (ga ik meteen proberen maandag) en daarna met een aantal LEDs naast elkaar die aangestuurd worden door een tablet; beweegt Danielle dit over het lichtgevoelig materiaal, dan ontstaan er letters.

De uitdaging van de Lecture wordt geformuleerd:

Kunnen we een gebouw, het SHELL Centre in de binnenstad van London naast London EYE, hacken zodanig dat je Tetris kunt spelen op het gebouw met lichten achter de ramen?

Mij bevalt dit goed: het is niet al te nuttig maar vooral leuk. Je ziet het aan het publiek van kinderen in de leeftijd van 12 tot 17 als ik het goed inschat: de lichtjes in de ogen gaan aan. Dat is cool. Een jongen uit het publiek wordt in de taxi gezet met zijn docent naar het gebouw.

Deze uitdaging wordt de leidraad in de lezing. En wat het mooi echt maakt, is dat het gaat zoals het vaak gaat met Maken. Je leert van alles onderweg. Zo wordt heel kort maar behoorlijk effectief duidelijk gemaakt dat het lastig is om 182 ramen apart te bedienen en dat de oplossing multiplexing is: combinaties van schakelaars gebruiken en heel snel achter elkaar schakelen. Zie hier voor een Engelse uitleg. Ik heb het zelf ook gebruikt bij het maken van mijn 4x4x4 LED kubus, een tijdje geleden. Zie hier.

Danielle legt ons uit hoe gloeilampen werken, dat een gloeilamp zonder bolletje het maar kort doet door de zuurstof in de lucht. In vloeibare stikstof doet de lamp het fantastisch blijkt uit een experiment (geen scienceprogramma voor kinderen zonder vloeibare stikstof. En explosies, zo blijkt later).

Via de grotere efficiency van LEDs, het diffuus maken van licht met papier en het weerkaatsen van licht om een zo groot mogelijke opbrengst te krijgen belanden we bij de communicatie. Hoe kunnen we alle lichten aansturen? Er wordt gesproken over netwerkabels en dat is al genoeg om weer iets gaafs te gaan doen met netwerken. In de film The Matrix zijn er scenes waarbij de tijd even lijkt stil te staan en ondertussen draait de camera om de vaak springende of schietende (of tegelijk) hoofdpersoon heen. Dit wordt gedaan door het koppelen van heel veel computers in een rondje om de hoofdpersoon heen. Er worden Raspberry Pi’s gebruikt. Hier zie je de uitvinder en hoe het werkt:

Eigenlijk heeft dit niet al te veel te maken met het onderwerp: er wordt als snel verteld dat draadloos natuurlijk veel beter is, maar voor de leut is het mooi!

Om de kracht van draadloos te laten zien, dragen alle kinderen in de zaal een armbandje, de zogenaamde xylobands. Dit armbandje heeft een stuk of vijf LEDS aan boord die draadloos aangestuurd kunnen worden in de kleuren rood groen en blauw. Bij concerten zoals bij Coldplay deelden ze er 30.000 uit!

Tussenstand: gebruik maken van LED-lampen en draadloos aansturen. Nu nog het programma en we zijn klaar. Het programmeren wordt uitgelegd aan de hand van een eenvoudig programma om, in Python, volgens mij ook weer op een Raspberry Pi, vier ballonnen te laten exploderen. Dit is mijns inziens niet het sterkste gedeelte van het programma. Het enige wat we zien is dat de volgorde waarin de ballonnen exploderen gewijzigd kan worden en dat er variabele gebruikt worden. Dit kan wel iets beter. Als dan ook nog het programma niet helemaal lukt (een ballon doet het niet) wordt dit niet uitgelegd terwijl het juist mooi is om te laten zien dat het lastig is en wel eens mislukt maar dat dat juist een onderdeel is van Maken.

En de grote ster van alle Maakspullen mag natuurlijk niet ontbreken: de MaKeyMaKey! Deze wordt als input gebruikt en de gebruikelijke bananenpiano is hier vervangen door een jelly-piano (Engels nietwaar) en ook een mensenpiano. Die is heel gaaf.

Dan is het tijd om naar te schakelen met het SHELL-centre. Het gebouw doet het min of meer (een paar dode pixels en er zat ook behoorlijk wat vertraging bij het verplaatsen van de pixels). Maar cool was het en Danielle George eindigt met wat hebben we nou geleerd en spreekt dan de in mijn optiek belangrijkste woorden van de avond uit:

Just because it’s fun, that’s the best reason to do anything

Alles bij elkaar een zeer geslaagde eerste uitzending, lijkt me. Het wezen van Maken/knutselen werd goed over het voetlicht gebracht en er waren veel momenten waarop de kinderen in de zaal heel enthousiast waren. De vorm was prima door te kiezen voor een grote opdracht en dan te zeilen langs alle benodigde kennis en kunde en gave uitstapjes te maken. Vanzelfsprekend kun je in een uur niet al te diep gaan, dat euvel zie je ook goed bij de lezingen van Professor Dijkgraaf in DWDD University. Met name het programmeren had wel beter gekund. Maar de lol van maken en het ontwerpen, design thinking en hoe je door je probleem in behapbare stukken te knippen tot grootste prestaties kunt komen moet tot de kijkers zijn doorgedrongen.

Hieronder een Behind the Scenes van het Tetrisproject:

Ik herinnerde me dat het in Nederland ook eens is gedaan. Ik vind een filmpje op Youtube. Verbijsterend: in november 1995 deden de studenten van Elektrotechniek dit al. Negentien (19!) jaar geleden dus! Kijk hieronder, slechte film maar echt waar!

Arjan van der Meij

Arjan is vooral docent natuurkunde. Ook heeft hij een paar jaar geleden 
zijn dysbricolikaart moeten inleveren en durft hij zich maker te noemen. 
Tegenwoordig maakt hij zich bijzonder druk. 
Alle leerlingen moeten makers kunnen worden. Dat is zijn doel.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *