#knøtselen dag 2

Door Per-Ivar Kloen en Arjan van der Meij

Op de verjaardag van de koning werd de wagen van Mads weer om 8.30 uur voorgereden. Als eerste reden we naar Charlotte Agerby-Schultz, Pedagogiek consulent bij de gemeente Vejle, net als Mads. Daarna reden we een uurtje naar Silkeborg. We werden ontvangen op het VIA University College (vergelijkbaar met onze hogeschool) door Steen Lembeke, Seniorlecturer at Teachers college Silkeborg. Een wat non-descript gebouw waar de docenten (en verpleegsters) worden opgeleid. Naast Mads, Charlotte en Sten waren ook aanwezig Heidi Schelhowe, Professsor Digital Media in Education, Computer Science at University, Bremen en Mikkel Hjort, een promovendus die onderzoek doet naar maken op scholen.

De gastvrijheid en voorbereiding is telkenmale geweldig. Ook hier werd ons zeer duidelijk uitgelegd wat er gebeurt op het gebied van Maken en Leren. Het thema was Teacher Training, dus training in Maker Education voor aankomende en ervaren docenten. Een interessant onderwerp waar we in Nederland nog niet zoveel kaas van hebben gegeten.

Steen beet het spits af. Hij vertelde over een project waarin vier studenten (aankomende leraren) die in een school samen met een team van leraren voor zeventig leerlingen een programma maakten. Deze aankomende docenten komen uit heel verschillend disciplines: één deed wiskunde, één science, één Deens en de laatste maatschappijleer. De opdrachten waren in de eerste run wellicht nogal wat gesloten, zo zei Steen. Wat geestig was, was dat hier een van de drie opdrachten was: Verbeter de leeromgeving van de school. Op de Populier loopt momenteel een nieuw vakken V4 dat als titel heeft “Hack your school” dat min of meer hetzelfde doel heeft. Een opdracht die behoorlijk dicht bij de leerling staat en op die manier hopelijk tot veel betrokkenheid leidt. Een andere opdracht was het ontwerpen en maken van een “Bell watch” een horloge dat in plaats van de gewone schoolbel aangeeft wanneer het tijd wordt naar de volgende les te gaan.

Steen liet ook nog een video zien van de succesvolle “A Technicolor Dream”, een soort School Maker Faire in Silkeborg. Feestelijke beelden:

Daarna was het de beurt aan Mikkel Hjorth. Mikkel heeft een Master in Natuurkunde en na een jaar lesgegeven te hebben op een gymnasium (zeg maar de laatste twee jaar van de middelbare school, voor zover wij het begrijpen HAVO/VWO) is hij gestart met een PhD, promotieonderzoek naar wat hij noemt “Maker settings in Teacher Education” onder leiding van Ole Sejer Iversen. Honderden uren heeft hij al geobserveerd in klassen waar aan Design en Maken gedaan wordt. Mikkel evenals alle andere mensen die bezig zijn met Maker Education gebruiken de Design Circle zeer vaak. Charlotte gebruikt het in alle soorten lessen. We hebben nog even en discussie over de toepasbaarheid. Onlangs in Delft spraken we met een hoogleraar ontwerpen en die vertelde dat er zeer veel manieren zijn om tot een ontwerp te komen. Mikkel beaamde dat en zei dat het vooral een startpunt moet zijn. Echt Designen is vaak heel rommelig.

We spraken ook nog over een mooie observatie van Mikkel. Hij bekeek een les waarin leerlingen een ontwerp moesten maken dat in ieder geval digitaal moest zijn en aan nog een aantal voorwaarden moest voldoen. Mikkel zag dat er drie jongens zeer enthousiast waren over hun idee en dat vertelden aan hun docent, die door Mikkel werd omschreven als een zeer goede docent. De jongen hadden een app bedacht. De docent had echter met de opdracht  een fysiek digitaal ding (met een Arduino oid) voor ogen en dacht bovendien dat dit project to mislukken gedoemd was en vertelde dat de jongen ook. Dit leidde direct tot het volledig verdampen van de betrokkenheid (waarna de leerlingen elkaar maar gingen stompen). Wat gaat er daar mis? En hoe kun je dat voorkomen? De docent heeft namelijk hele logische redenen voor zijn reactie. Hij moet het in de hand houden, kunnen begeleiden. En bovendien zijn sommige ideeën van leerlingen ook te ambitieus en kunnen tot grote teleurstellingen leiden. Hoe houd je het enthousiasme hele terwijl je toch de oplossingen iets werkbaarder maakt? Kun je dit van tevoren weten? Victor, die van de TEDx talk wilde ooit een houten fiets maken en wij dachten dat dat nooit zou kunnen lukken. En het lukte hem. Een interessante discussie waar we niet uitkwamen. En dat is prima natuurlijk. Een andere interessante discussie ging over de vraag of je wel zoveel tijd moet besteden aan “het goede idee”. Gaat het daar wel om? Heel veel stof tot nadenken weer.

Een ander mooi inzicht is de tegenstelling tussen zogenaamde “tame problems” en “wicked problems”. Oftewel vragen waar je de leraar het antwoord al op weet en de leerling moet proberen “te raden wat de docent wil horen” tegenover ingewikkelde, soms onoplosbare problemen die verschuiven als als je het antwoord denkt te vinden, of waar je niet genoeg informatie over hebt. Kortom vragen waar de docent ook het antwoord niet op heeft en zelfs niet weet of er een antwoord is. Of heel veel. Een mooi perspectief, zeker als je nadenkt over toetsen en de plek van andere manieren van leren dan via directe instructie.

En ja! De lunch: Smørrebrød. “een traditioneel Deens lunchgerecht dat doorgaans bestaat uit een beboterde snee roggebrood, die met een uitgebreid beleg van saus, kaas, vlees, vis,rauwkost en/of andere voedingsmiddelen versierd wordt. Dit zorgt niet enkel voor een gevarieerde smaak, maar ook voor een aantrekkleijk uiterlijk. Door het uitgebreide beleg is het brood zelf vaak niet of nauwelijks te zien.”  Na de lunch wandelden we wat in rond een van de schitterende meren van Silkeborg, kanoparadijs.

De laatste school die we bezoeken staat in het kleine dorpje Kjellerup. We parkeren de auto op het dorpsplein. Het is plein is letterlijk het centrum van het dorp met aan de zijdes een supermarkt, het gemeentehuis en de school die we gaan bezoeken, Kjellerup Skole. Het was even zoeken naar de ingang maar die blijkt door een de grote hal te zijn van de openbare bibliotheek. De hal is werkelijk prachtig. De Denen maken echt werk van alle openbare ruimtes. Het is een plezier om hier rond te lopen. Wat ook mooi is om te zien dat door de zelfde deur de bejaarden en de kinderen van het dorp binnenkomen. We weten het nu echt zeker. De gemeenschapszin zit de Denen in het DNA. Door de voortduurde waarnemingen hiervan begint Mads het nu ook te geloven. Wanneer iets zo in je bloed zit zie je dat denken we niet meer. Dat is het mooie van een nieuw paar ogen uit een andere cultuur.

https://www.youtube.com/watch?v=zDRBkzWa_co

We worden in de openbare ruimte opgewacht door Evan Thorhauge en Ole Kjær Thomasen respectievelijk de directeur en een maakdocent van de school. We lopen een trap op de naar wij denken de school in. Het is onduidelijk waar de openbare ruimte ophoudt en waar de school begint. Alles is open met elkaar verbonden. We vroegen Evan of dat geen probleem is, dat alles zo open is. Het is geen probleem want iedereen vertrouwt elkaar. Dat is ook zo, als iedereen met dit idee opgroeit is het ook geen probleem. Simpel maar wederom indrukwekkend.

Wanneer we de jassen ophangen spotten we in doosje waar wat elektronica draden uitsteken. Het blijkt een projectje van Ole met een Arduino. Hij vertrouwt ons toe “It takes a nerd to recognize that.” We glunderen en voelen ons direct thuis. Nog even praten we over de hervorming van 2013 en welke oplossingen de school heeft gekozen. Interessant om te zien dat op deze school andere keuzes zijn gemaakt. De verplichting om op school te blijven is hier bijvoorbeeld losgelaten. “I trust my teachers to make the right choices when to stay and when to go” vat Evan voor ons samen. Een prima schoolleider, denken we.

We beginnen de rondleiding met een brug op de eerste verdieping tussen twee gebouwen. Het nieuwe gebouw waardoor we binnen kwamen is hiermee aan het oude gebouw uit 1901 verbonden. Door twee glazen muren te maken in de tussenruimte hebben ze een hele grote en hoge ruimte gemaakt die ze voor allerlei zaken inzetten. Het is prachtig om te zien. Je voelt je verbonden met buiten maar je bent toch binnen. We lopen verder op de eerste etage langs de gangen en gaan bij het lokaal 7C naar binnen. De nummering blijkt overeen te komen met de klas. De zevende klas (tweede klas bij ons) C dus, dit is hun thuishonk. Veel van lessen worden hier gegeven maar niet allemaal. Je verhuist als klas ook wel eens naar het muzieklokaal of het FabLab. Later zien we dat de lokalen met grote schuifdeuren met elkaar kunnen worden verbonden. Ole legt uit dat ze ook dingen doen met alle zevende klassers, of soms met alles de meiden of de jongens. Ze spelen met de ruimte al naar gelang de behoefte. De leerlingen werken ondertussen stug door. Ook hier zien we weer veel rust en vertrouwen.

Na nog wat lokalen gezien te hebben komen we in een gang waar Ole een project heeft gedaan. Hij heeft de derde klas (8 jaar) rekenspelletjes laten verzinnen en een aantal daarvan met in vinyl gemaakt, bijvoorbeeld een hinkel-rekenspel. De leerlingen spelen dit spel op de gang en leren stiekem rekenen. Wij vinden het een geweldig idee. Ole voelt de kinderen feilloos aan. Hij vertelt ons dat hij de handschriften van de leerlingen heeft gedigitaliseerd en dat heeft uitgesneden in plaats van de leerlingen dingen laten typen. Het is voor natuurlijker voor derdeklassers om te schrijven en daarnaast ook veel krachtiger om hun eigen handschrift op de muur te zien. Het ziet het er ook veel lekkerder uit, zegt Ole. We kunnen hem niet anders dan gelijk geven, een homerun!

Hierna dalen we via een aantal hele oude (de Denen zeggen sleetse) praktijkruimtes af naar beneden waar zich het FabLab van de school bevind. Het is wederom de kelder. Wanneer we daar om lachen haast Evan zich om te zeggen dat hij vindt dat het FabLab centraal in de school moeten komen. Er komt nog wat geld aan dus die discussie wordt nu nog gevoerd onder de docenten. Eenmaal in de kelder zien we de fraaie zelfgemaakte bewegwijzering naar het FabLab maar eerst slaan we nog even af. We komen in een videoruimte waar een enorm green screen is gemaakt. Te gek! Wat een jeukerig leuke ruimte. Die kelder is zo gek nog niet! Dit willen we ook! Als we maar de ruimte hadden.

Tot slot komen we dan in het FabLab. We worden opgewacht door een leerling, Lucas. Hij is druk met het voorbereiden van lessen van andere klassen. Lucas is namelijk een assistent van Ole en is veel tijd in het FabLab te vinden. Net als de meiden vertelt hij dat hij hier graag en veel is. Het geeft hem de mogelijkheid om te werken aan onderwerpen die hij interessant vindt. Hij demonstreert de ozobot. Het is een handig klein robotje dat je met gekleurde strepen, die je met stift op papier maakt, kan programmeren. Sommige van jullie zullen het vast wel kennen. Wat leuk is dat Ole en Lucas iets anders gedaan hebben. Ze hebben met tinkercad (gratis online 3D-ontwerptool) schepen gemaakt die je over de ozobot plaatst. Een leuk en innovatief idee! Het had wel wat iteraties nodig om te werken (te zwaar bv). Het iteratieve karakter is een van de sterke kanten van maker education. Hoe vaak doen we dat nog in onze ‘gewone’ lessen? We reizen nog even rond in het FabLab. Hier geen lasercutter. Doordat ze bij een subsidieaanvraag geen geld hebben gekregen is het budget beperkt. De route is meer en route van evolutie in plaats van revolutie. Het maakt eigenlijk niet uit want ook hier gebeuren weer mooie dingen.

Na het FabLab lopen terug naar de kamer van Evan waar we onder het genot van Deens gebak (glazuur-doet-ping-type) nog een discussie voeren over maker education. We bevragen elkaar stevig door en ik denk dat er voor beide partijen weer nieuwe inzichten ontstonden. Misschien moeten we toch echt maar eens werk gaan maken van een uitwisseling. Heel erg leerzaam. Als uitsmijter werpen we, op weg naar buiten, nog een blik in het theater dat midden in de centrale hal staat. Een eigen theater/bioscoop! Wat cool! Het was weer een geweldig schoolbezoek. Ole, Evan, Lucas, Mads en Charlotte…tak!

Na de runestenen van Jelling te hebben bekeken, eten we in de haven van Vejle heerlijke vissen. Morgen de conferentie. Dan zien we bijna iedereen die we de afgelopen dagen hebben ontmoet wederom. En daar verheugen we ons op!