Maken op het gymnasium, een succes!

 

 

Twee weken van tevoren staan ze al aan mijn bureau: “Wat gaan we dan maken?” “Mag je zelf iets verzinnen?” “Is het waar dat je ook mag leren solderen?” “Krijgen we er een cijfer voor?” De leerlingen uit de U-talentgroep uit de 5^e klas zijn duidelijk nieuwsgierig geworden naar het blok ‘maken’ waarover ze van mij een mysterieus mailtje kregen.

Doordat er plots een gat ontstond in het U-talentprogramma omdat een collega zijn tijd hard nodig heeft voor zijn afstuderen kreeg ik ruimte om wat uit te proberen.

Iets maken werd het dus. Wat dan? Nou gewoon, wat je maar wilt. Met wat ideeën van deze site, wat leenwerk van P-I Kloen, melkkloppers, een zeer enthousiaste materiaal verzamelende en gepassioneerd knutselende TOA gingen we van start. MAKEN.

Ik stuurde als voorbereiding alle leerlingen van de groep een korte omschrijving van het blok. Ze kregen te lezen dat ze iets mochten gaan maken en dat ze zelf mochten bedenken wat. Als oefening mochten ze iets bouwen volgens een handleiding, maar at hoefde niet perse. Daarna moesten ze iets wat ze zelf wilden, gaan maken. De enige voorwaardes: als het maar een uitdaging zou zijn en iets wat ze nooit eerder maakten.

In de eerste bijeenkomst begonnen de verschillen tussen de leerlingen al duidelijk te worden. Er onderscheiden zich al gauw drie groepen. Twee groepen met een vergelijkbare aanpak. De eerste groep leerlingen ging meteen enthousiast aan de slag. Zonder plan, met veel ideeën en gezonde nieuwsgierigheid begonnen de eerste werkstukken meteen al vorm te krijgen.

Dan was er ook nog een groep leerlingen die een plan ging schrijven, voor zichzelf een doel formuleerde en materiaal ging zoeken voor daarbij.

Deze twee groepen hebben vrij snel iets gemaakt wat ze vervolgens gingen verbeteren. Ze haalden weer eens wat uit elkaar, overlegden, gingen bij anderen kijken, ruilden spullen en ideeën uit en bleven bezig. Je ziet ze leren. Kleine hobbels werden gemakkelijk genomen en er ontstonden gave werkstukken waar de leerstappen en het voortschrijdend inzicht goed aan te zien zijn.

De derde groep vind ik de interessantste. Deze leerlingen gaan eerst, heel veilig, een handleiding nabouwen, of ze zitten heel erg lang op internet te zoeken of na te denken. Ze stellen niet zulke hoge eisen aan zichzelf. Ze lijken weinig creatief. Ze geven medeleerlingen ondertussen veel feedback. “Wow, wat mooi. “ ‘Bauk, die en die heeft al een werkende propeller.” Vaak volgt er na deze uitspraken een diepe zucht: “Ik heb nog niets” of “Ik kan niets verzinnen” of “Ik verzin dingen die te moeilijk zijn.”

Als deze groep leerlingen eenmaal over de grootste hobbel (beginnen) heen is, ontstaan er toffe projecten. A. maakte een boek met een pauzelichtje. Elegant, past helemaal bij haar. W. kwam met een werkende taser (Hij laat er zijn klasgenoten flink mee schrikken).

De TOA en ik wilden na deze succesvolle eerste keer maken wel eens weten wat er met een 1^e klas zou gebeuren. Dat is dus nog veel leuker! Die kleintjes worden nog helemaal niet gehinderd door enige kennis. Ze beginnen gewoon. Ze krijgen heel veel voor elkaar: bewegende en zingende danseressen, koektrommels met lichtjes, helikopters, vliegtuigen, boten, hovercrafts, auto’s, fonteinen. Ze boren, zagen, solderen. Niets gaan ze uit de weg. En wat leren ze veel! De drie typen leerlingen zoals hierboven beschreven zijn er wel. Maar de groep die niet kan starten is veel kleiner en veel sneller aan het werk.

Het was een succes. De leeropbrengst is fantastisch: leercurves die exponentieel de hoogte in gaan. Ze lopen tegen hun eigen grenzen aan, moeten net iets creatiever worden. Voor een gymnasiast is leren op deze manier een enorme uitdaging. Er is geen echt plan, geen opdracht, geen cijfer, geen waardeoordeel behalve “heb je jezelf uitgedaagd?”. Als je iets maakt lukt dat niet altijd meteen. Je moet een plan bijstellen, je moet iets durven uitproberen, door fouten leer je. Voor ons soort leerlingen is dat erg moeilijk, maar ook erg nuttig. Gymnasiasten doen bijna alles met hun hoofd en weinig met hun handen. Maken dwingt ze buiten hun wereld en kennis te denken. Bij eersteklassers zie je dat ze nog meer gewend zijn te spelen. Daarom denk ik dat het goed is om ‘maken’ te integreren in je onderwijs vanaf een jonge leeftijd. Die onbevangenheid is heel handig omdat ze nog niet bang zijn iets geks te maken, iets te verprutsen of iets te maken wat gewoon niet werkt.

Dan het grootste succes: B. Hij wilde niets. Hij haalde minder goede cijfers voor zijn vakken dan hij zou kunnen. Ongemotiveerd. Hij bleek thuis veel te knutselen aan radio’s en computers en dat soort dingen. Niemand die dat wist. Hij had heel veel moeite met zichzelf uitdagen met deze opdracht. Tot hij eraan dacht om een theremin te gaan maken. Iets wat reageert op zijn lijf, dat had hij nog nooit gedaan. Ik kreeg toestemming om de spullen aan te schaffen. Wat we ervoor terugkregen? Een gemotiveerde leerling met veel betere cijfers en als toetje een werkende theremin.

Niet alleen de leerlingen, maar ook de TOA en ik zijn dolenthousiast. Volgend jaar weer!

NB: Het U-talent programma is een samenwerking tussen een aantal scholen en Universiteit Utrecht voor versterkt bèta-onderwijs. Zie ook www.uu.nl/onderwijs/u-talent